Na een aanval heeft Leila lichamelijke maar ook materiële en emotionele schade geleden. Ze wil graag weten hoe ze een vergoeding kan krijgen voor haar verschillende soorten schade, wat de verschillende stappen zijn en tot wie ze zich moet wenden.

Wie moet je vergoeden?

Als je schade hebt geleden die is veroorzaakt door een handeling of nalatigheid, moet de dader van de handeling of nalatigheid je vergoeden. Dat is het principe van wettelijke aansprakelijkheid. Maar je moet bewijzen dat de handeling of nalatigheid de oorzaak is van je schade en dat ze zijn gepleegd door de persoon die je aanklaagt.

Er zijn gevallen waarin de wet bepaalt dat de persoon die verantwoordelijk is voor de dader je moet vergoeden.

Voorbeelden:

Schade veroorzaakt door een minderjarige: als je schade hebt geleden die is veroorzaakt door een minderjarig kind, moeten zijn ouders je vergoeden.

Schade veroorzaakt door een werknemer: als je schade hebt geleden die is veroorzaakt door een werknemer in het kader van zijn functie en tijdens zijn werktijd, moet de werkgever je vergoeden.

Schade veroorzaakt door een dier: als je schade hebt geleden die is veroorzaakt door een huisdier, moet de eigenaar van het dier je vergoeden.

Wat moet je doen om vergoed te worden?

Er zijn verschillende manieren om een vergoeding te krijgen na schade. Je kunt een schadevergoeding eisen via de rechter, vergoed worden door een garantiefonds of je tot je verzekering wenden. Afhankelijk van het type schade zal de aanpak niet noodzakelijk hetzelfde zijn.

I. Schadevergoeding eisen via de rechter en schadevergoeding ontvangen

Als slachtoffer kun je een rechtszaak aanspannen en de rechter vragen om je schade te vergoeden door middel van een schadevergoeding. In alle gevallen moet je de schade bewijzen, die aan bepaalde kenmerken moet voldoen.

De claim kan worden ingediend in een civiele, strafrechtelijke of administratieve zaak.

• Voor een civiele rechtbank veronderstelt dit dat je de dader kent van de schade die je is toegebracht. Je moet de schade bewijzen. Voor de civiele rechter vraagt de persoon die denkt slachtoffer te zijn (de eiser) een schadevergoeding aan de andere partij (de gedaagde). De verantwoordelijke voor de schade kan dan door de rechter veroordeeld worden om je een schadevergoeding te betalen.
• Als je schade is veroorzaakt door een openbare dienst of een administratie, moet je je tot de administratieve rechtbank wenden en bovendien een voorafgaand verzoek tot schadevergoeding indienen bij de betrokken dienst.
• Voor de strafrechtbank moet je aantonen dat je schade is veroorzaakt door nalatigheid, een fout of een overtreding en je moet je burgerlijke partij stellen. De strafrechter kan de dader van een overtreding ook veroordelen tot het betalen van een schadevergoeding aan het slachtoffer.

Je moet opletten voor de verjaringstermijnen.

Wat te doen als de schuldenaar de schadevergoeding niet betaalt?

Je hebt een definitieve uitspraak gekregen die de verantwoordelijke voor je schade veroordeelt tot het betalen van een schadevergoeding, maar deze betaalt niet of slechts gedeeltelijk het bedrag dat hij je verschuldigd is. Je kunt dan tenuitvoerleggingsprocedures starten.

Als de dader veroordeeld is tot een onvoorwaardelijke gevangenisstraf, moet je contact opnemen met de directeur van de gevangenis waar hij zich bevindt. Je kunt vergoed worden:

• Door elke maand een deel van de inkomsten van de veroordeelde persoon op je bankrekening te ontvangen;
• Door een beroep te doen op een gerechtsdeurwaarder. Als de veroordeelde persoon solvent is, kan deze door verschillende executiemaatregelen beslag leggen op zijn bezittingen.

Als de dader een voorwaardelijke straf met proeftijd heeft gekregen en je niet de schadevergoeding betaalt die hij je verschuldigd is, kun je je wenden tot de reclassering (SPIP) van de regio of rechtstreeks tot de rechter die belast is met de tenuitvoerlegging van straffen.

De Sarvi

Wanneer de veroordeelde persoon niet betaalt, kan het slachtoffer hulp vragen bij het innen van deze bedragen door zich te wenden tot de Dienst voor hulp bij invordering voor slachtoffers van misdrijven (Sarvi).

Om de Sarvi te laten ingrijpen, moet aan alle volgende voorwaarden worden voldaan:

• Het slachtoffer kan geen schadevergoeding krijgen van de Commissie voor schadevergoeding aan slachtoffers van misdrijven (Civi). Als het slachtoffer een verzoek heeft ingediend bij de Civi dat is afgewezen, kan hij pas een jaar na deze afwijzing de Sarvi inschakelen.
• Het slachtoffer is een particulier die een uitspraak van de strafrechter heeft gekregen waarin hem schadevergoeding wordt toegekend en eventueel de terugbetaling van alle of een deel van de proceskosten.
• De veroordeelde heeft het bedrag van de veroordeling niet binnen 2 maanden na de definitieve veroordeling betaald.

Het verzoek moet uiterlijk 1 jaar na de definitieve veroordeling worden ingediend. De Sarvi kan echter een te laat ingediend verzoek accepteren als er een geldige reden is.

II. De schadevergoedingsregelingen

Slachtoffer van misdrijven: de Civi

Om ervoor te zorgen dat slachtoffers van misdrijven in bijzonder ernstige situaties een vergoeding krijgen, bestaat er een vergoedingsregeling die onafhankelijk van de strafrechtelijke procedure kan worden toegepast, zelfs als de dader niet is gevonden.

Als je slachtoffer bent van een misdrijf, kun je onder bepaalde voorwaarden een volledige of gedeeltelijke vergoeding krijgen voor je schade door een verzoek in te dienen bij de Commissie voor schadevergoeding aan slachtoffers van misdrijven (CIVI). Deze procedure geldt niet voor slachtoffers van arbeidsongevallen, terroristische daden en verkeersongevallen. In die gevallen bestaan er andere procedures die recht geven op schadevergoeding.

Je moet de Civi binnen een bepaalde termijn inschakelen:

• Ofwel binnen 3 jaar na de datum van het misdrijf;
• Ofwel, als er een gerechtelijke procedure is gestart, binnen een jaar na de datum van de laatste gerechtelijke uitspraak.

De aanvraag voor schadevergoeding moet worden gedaan door een natuurlijke persoon die het cerfa-formulier nr. 12825 moet invullen: Verzoek om schadevergoeding bij de Commissie voor schadevergoeding aan slachtoffers van misdrijven (Civi)

De aanvraag moet per aangetekende brief met ontvangstbevestiging worden gestuurd naar de griffie van de Civi. Hij moet vergezeld gaan van bewijsstukken (facturen, medische verklaringen…).

De aanvraag kan ook online worden gedaan: Slachtoffer van een misdrijf: een verzoek om schadevergoeding indienen bij het garantiefonds voor slachtoffers

Om een schadevergoeding te krijgen, moet je aan bepaalde criteria voldoen.

In geval van persoonlijke schade (bijv. smaad) of licht lichamelijk letsel:

• Je bent direct of indirect slachtoffer van lichamelijk letsel dat heeft geleid tot een volledige arbeidsongeschiktheid van minder dan 1 maand;
• Het misdrijf heeft ernstige problemen in je leven veroorzaakt (bijvoorbeeld onvermogen om een normaal gezinsleven te leiden);
• Je kunt geen schadevergoeding krijgen van andere organisaties.

In geval van materiële schade:

• Je bent direct of indirect slachtoffer geworden van een van de volgende misdrijven: diefstal, oplichting, misbruik van vertrouwen, afpersing, beschadiging, vernietiging of beschadiging van eigendom;
• Het misdrijf veroorzaakt ernstige problemen in je leven (financieel verlies, diefstal van meubels…);
• Je kunt geen schadevergoeding krijgen van andere organisaties.

Het bedrag van de schadevergoeding is beperkt tot 4.342 €, en je inkomen mag bepaalde grenzen niet overschrijden.

Slachtoffer van een verkeersongeval: de FGAO

Het Garantiefonds voor verplichte schadeverzekeringen (FGAO) vergoedt slachtoffers van verkeersongevallen. Het komt tussenbeide als de verantwoordelijke voor het ongeval of zijn verzekeraar het slachtoffer niet kan vergoeden, vooral als de verantwoordelijke voor het ongeval niet geïdentificeerd is of niet verzekerd is.

Slachtoffer van een medisch ongeval: de Oniam

Als je slachtoffer bent van een medisch ongeval, kun je een vergoeding krijgen van het Nationale Bureau voor schadevergoeding bij medische ongevallen, iatrogene aandoeningen en nosocomiale infecties (ONIAM). Dit is een overheidsinstelling die tot taak heeft de regeling voor schadevergoeding aan slachtoffers van medische ongevallen te organiseren.

III. Het gebruik van verzekeringen

In geval van lichamelijk letsel of materiële schade is het belangrijk om te controleren of je al dan niet gedekt bent door je verzekeringspolis. Je moet de inhoud van je polissen en de omvang van je dekking controleren: woonverzekering, autoverzekering, individuele ongevallenverzekering, specifieke verzekeringen, enz. Vraag ook aan je bank of je een verzekering hebt voor diefstal van cheques en

Voorbeeld: je huis is net overvallen. Als je inboedelverzekering geen dekking voor diefstal en vandalisme heeft, kun je geen schadevergoeding krijgen. Als je wel een diefstalverzekering hebt, moet je aangifte doen en de inbraak binnen twee dagen na ontdekking melden bij je verzekeraar.

In alle gevallen moet je een paar stappen volgen:

• De schademelding

Als je schade hebt, moet je je verzekeraar zo snel mogelijk op de hoogte stellen. In sommige gevallen kan een schadeformulier of een aangifte ook nodig zijn.

• De schadebeoordeling

Om de geleden schade en verliezen te beoordelen, zal de verzekeraar verschillende bewijsstukken vragen: aankoopfacturen, onderhouds- of reparatiefacturen die de waarde van je spullen aantonen, foto’s van beschadigde spullen en/of beschadigde plekken.

Bij lichamelijk letsel zal de gezondheidstoestand van het slachtoffer worden onderzocht om de fysieke en morele schade vast te stellen. Het slachtoffer kan een vergoeding krijgen als hij/zij houder is van:

• Een individuele ongevallenverzekering of een schoolverzekering voor een kind;
• Een levensverzekering met dekking bij arbeidsongeschiktheid en invaliditeit;
• Een speciale verzekering tegen agressie.

Om een vergoeding te krijgen, moet het slachtoffer bewijsstukken aan de verzekeraar sturen, zoals een Eerste Medisch Certificaat opgesteld door de behandelend arts of spoedeisende hulp arts of de arts van de UMJ, recepten en facturen van zorgkosten.

• De expertise

Als de schade groot is, zal een verzekeringsexpert door de verzekeraar worden ingeschakeld om de schade te beoordelen. Hij zal de plaats van de schade bezoeken om de geleden schade vast te stellen, de oorzaken te bepalen en het bedrag van de vergoeding te schatten. Als je het niet eens bent met het eindrapport van de expert, kun je op eigen kosten een contra-expertise aanvragen.

• De schadevergoeding

Om je vergoeding zo snel mogelijk te ontvangen, kun je de schade snel melden, zoveel mogelijk documentatie verzamelen om de schade te beoordelen, foto’s en video’s maken voor relevant bewijs, enzovoort.

Als er in je contract een eigen risico is opgenomen, wordt dit, behalve in uitzonderingsgevallen, van je vergoeding afgetrokken.

Het uitbetalen van een vergoeding is niet automatisch. Afhankelijk van de aard van de schade kan je verzekeraar je de hulp van een van zijn vakmensen aanbieden. In dat geval ontvang je geen vergoeding omdat deze rechtstreeks aan de vakman wordt betaald.

Je hebt een geschil met derden

De rechtsbijstandverzekering die voortvloeit uit een verzekeringscontract, dekt de juridische risico’s waarmee verzekerden te maken kunnen krijgen. Of het nu gaat om een geschil met een internetprovider, een meningsverschil met een buur, of een onenigheid tussen huurder en verhuurder

TOEPASSELIJKE REFERENTIES

Wetboek van Strafvordering: artikelen 706-15-1 en 706-15-2; artikelen 706-3 tot 706-15 (recht op schadevergoeding); artikelen R49-20-1 tot R54-9 (verzoek om schadevergoeding: artikelen R50-1 tot R50-28); artikelen 85 tot 91-1 (indienen van een klacht met burgerlijke partijstelling); artikelen 418 tot 426 (burgerlijke partijstelling tijdens een proces);
Verzekeringswetboek: artikelen L421-1 tot L421-7 (Garantiefonds voor verplichte schadeverzekeringen); artikelen L121-1 tot L121-17 (Regels betreffende schadeverzekeringen); artikel R421-1 (Gemeenschappelijke bepalingen voor schadevergoeding); artikelen R421-2 tot R421-17 (vergoeding van schade als gevolg van letsel); artikelen R421-18 tot R421-20 (vergoeding van schade aan eigendommen); art. A421-1 tot A421-1-1 (vergoeding van schade als gevolg van letsel en schade aan eigendommen); artikelen L422-7 tot L422-11.
Burgerlijk Wetboek: artikelen 1240 tot 1244 (aansprakelijkheid bij schuld); artikelen 1245 tot 1245-17 (Aansprakelijkheid voor gebrekkige producten).
Wetboek van Binnenlandse Veiligheid: artikel L211-10 (aansprakelijkheid van de Staat voor samenscholingen of bijeenkomsten).
Besluit nr. 2005-113 van 11 februari 2005 betreffende de aansprakelijkheid voor gebrekkige producten.