Een kledingwinkel voert in hun bedrijfsreglement een neutraliteitsclausule in die alleen het dragen van religieuze symbolen verbiedt voor al hun werknemers.

Marie, die al vier jaar op de boekhouding werkt, wordt direct geraakt door deze nieuwe regel omdat ze om religieuze redenen een hoofddoek draagt.

Wat zegt de wet?

Het recht op respect voor het privéleven, zoals gegarandeerd door artikel 8 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, omvat niet alleen de fysieke en morele integriteit van de persoon, maar ook het recht op identiteit en persoonlijke zelfbeschikking. Dus de keuzes die gemaakt worden over hoe je eruit wilt zien en welke kleren je draagt, zowel in het openbaar als privé, zijn een uiting van ieders persoonlijkheid en vallen dus onder het privéleven in de zin van artikel 8 van het EVRM. Religieuze symbolen zijn trouwens een integraal onderdeel van de identiteit van degenen die ze dragen.

Het dragen van religieuze symbolen wordt bovendien beschermd door de godsdienstvrijheid, wat een fundamenteel recht is dat zowel de persoonlijke overtuiging als het uiterlijk dat het behoren tot een religie laat zien, betreft.

Directe of indirecte discriminatie op grond van werkelijke of vermeende religie is verboden door veel nationale, Europese en internationale wetten.

Zo worden de godsdienstvrijheid en het verbod op religieuze discriminatie, binnen bepaalde grenzen, gegarandeerd door artikelen 9 en 14 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM).

Volgens artikel 9-2 van het EVRM,“kan de vrijheid om zijn godsdienst of overtuiging te belijden aan geen andere beperkingen worden onderworpen dan die die bij de wet zijn voorzien en in een democratische samenleving noodzakelijk zijn in het belang van de openbare veiligheid, voor de bescherming van de openbare orde, gezondheid of goede zeden of voor de bescherming van de rechten en vrijheden van anderen”.

Daarom kan een privébedrijf in principe niet direct of indirect een werkneemster discrimineren die een hoofddoek draagt in het kader van hun arbeidsrelatie.

Volgens het Europees Hof voor de Rechten van de Mens, “Pluralisme, tolerantie en ruimdenkendheid” kenmerken een “democratische samenleving “. Zeker, er moet soms een evenwicht worden gevonden tussen tegenstrijdige belangen, maar dat betekent niet dat de meerderheidsopinie invloed kan hebben op de praktijk van iemand die van religie een belangrijk onderdeel van zijn leven maakt, waarbij deze persoon ” in staat moet zijn om zijn overtuigingen aan anderen mee te delen“.

Er moet dus een afweging worden gemaakt tussen de godsdienstvrijheid van werknemers en de behoeften van het bedrijf.

In dit geval heeft Marie’s bedrijf het neutraliteitsprincipe in hun bedrijfsreglement ingevoerd voor al hun werknemers en alleen met betrekking tot de uitoefening van godsdienstvrijheid.

In België kan neutraliteit, onder bepaalde voorwaarden, worden toegepast op werknemers die verplicht zijn een neutrale houding aan te nemen bij het uitvoeren van hun taken. Dit betekent dat ze zich moeten onthouden van het openlijk uiten van hun politieke, religieuze of filosofische overtuigingen in het kader van hun werk. Deze beperking betreft dus de uiting van alle overtuigingen.

Wat betreft privébedrijven, het Hof van Justitie van de Europese Unie verduidelijkt het kader. Een privébedrijf zou beperkingen kunnen stellen aan het dragen van religieuze symbolen onder bepaalde voorwaarden, met name opgenomen in twee beslissingen van 14 maart 2017, die de opname van een neutraliteitsclausule in het bedrijfsreglement van een privébedrijf regelen.

• Deze neutraliteitsclausule moet een legitiem doel nastreven;
• Ze moet consequent en zonder onderscheid worden toegepast, ongeacht de religieuze, politieke of filosofische overtuigingen van de werknemers;
• Ze moet een noodzakelijk middel zijn om het nagestreefde doel te bereiken;
• Elke beperking moet dus gerechtvaardigd zijn door de aard van de uit te voeren taak en in verhouding staan tot het nagestreefde doel.

Wat moet ik doen?

• Eis inzage in het interne reglement van het bedrijf om het bestaan van een neutraliteitsclausule te verifiëren.
• Controleer of zo’n clausule zonder onderscheid van overtuigingen op alle werknemers van toepassing is.
• Eis een schriftelijk verzoek om je religieuze symbool af te doen, met de redenen voor dat verzoek.
• De werkgever informeren over de huidige wetgeving en relevante rechterlijke uitspraken.
• Ga naar de vakbondsafvaardiging, het Comité voor Preventie en Bescherming op het Werk (CPBW) of een andere vertegenwoordiger van de werknemers in je bedrijf bij geschillen.
• Vraag een lid van de vakbondsafvaardiging om zich expliciet uit te spreken met een gemotiveerde beslissing over de conformiteit van deze neutraliteitsclausule.
• Bij afwezigheid van een neutraliteitsclausule of een onregelmatige clausule, neem contact op met UNIA om discriminatie te melden.
• Neem contact op met de juridische dienst van het CCIE die je bij elke stap zal begeleiden.

TOEPASSELIJKE REFERENTIES

Bron:

• Artikel 9 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens.
• Artikel 16 van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie.
• Artikel 18 van het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten.
• Artikelen 10, 11 en 19 van de Belgische Grondwet.
• Wet van 10 mei 2007 ter bestrijding van bepaalde vormen van discriminatie.
• HvJ-EU 12 februari 1974: Giovanni Maria Sotgiu tegen Deutsche Bundespost.
• HvJ-EU 14 maart 2017: Asma Bougnaoui en Association de défense des droits de l’homme (ADDH) tegen Micropole SA.
• HvJ-EU 14 maart 2017: Achbita tegen G4S Secure Solutions.
• VN-Verdrag inzake de uitbanning van alle vormen van discriminatie van vrouwen.
• IAO-Verdrag nr. 111 betreffende discriminatie in arbeid en beroep.
• Richtlijn 2000/78/EG van de Raad van 27 november 2000 tot instelling van een algemeen kader voor gelijke behandeling in arbeid en beroep.
• Richtlijn 2006/54/EG van het Europees Parlement en de Raad van 5 juli 2006 betreffende de toepassing van het beginsel van gelijke kansen en gelijke behandeling van mannen en vrouwen in arbeid en beroep (herschikking).