Bij het begin van het schooljaar krijgen we veel meldingen over de druk die op kinderen zou worden uitgeoefend om ze te dwingen vlees te eten, soms zelfs varkensvlees, dat in de schoolkantine wordt geserveerd.

De argumenten die worden aangevoerd om deze dwang te rechtvaardigen zijn:

• Voedingsevenwicht;
• Smaak;
• Secularisme.

De ouders die ons benaderen vragen niet om religieuze maaltijden of alternatieve maaltijden, maar alleen dat hun kinderen niet gedwongen worden om vlees te eten.

Kan mijn kind gedwongen worden om vlees te eten in de kantine?

Wat zegt de wet?

• De schoolkantine, die een facultatieve openbare dienst is, is een recht voor iedereen:

” Inschrijving voor de kantine van basisscholen, wanneer deze dienst bestaat, is een recht voor alle schoolgaande kinderen. Er mag geen onderscheid worden gemaakt op basis van hun situatie of die van hun familie ” (artikel L131-13 van de Onderwijswet).

Zo mag in het kader van de schoolmaaltijden geen enkele discriminatie plaatsvinden op grond van de situatie van het kind of die van zijn gezin.

• Bovendien is het ouderlijk gezag een reeks rechten en plichten die ouders in staat stellen beslissingen te nemen over de morele en religieuze opvoeding van hun kinderen (artikel 371-1 van het Burgerlijk Wetboek). Als zodanig moeten hun keuzes worden gerespecteerd. Ook beschermen veel juridische teksten de persoonlijke overtuigingen van ouders.
  Artikel 18 van het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten stelt in punt 4.: “De Staten die partij zijn bij dit Verdrag verbinden zich ertoe de vrijheid te eerbiedigen van ouders en, in voorkomend geval, wettige voogden, om de godsdienstige en morele opvoeding van hun kinderen overeenkomstig hun eigen overtuiging te verzekeren“.

De wet verbiedt dus een kind te dwingen voedsel te eten dat niet in overeenstemming is met de filosofische of religieuze overtuigingen van zijn ouders.

Het is dus strikt verboden:

• Een kind te dwingen dierlijke eiwitten te eten als de ouders hebben aangegeven dat ze dat niet willen of als het kind uitdrukkelijk weigert;
• Een kind te dwingen een gerecht met dierlijke eiwitten te ‘proeven’, zelfs met een ‘educatief’ doel.
• De Ombudsman heeft geoordeeld dat “hoewel de gemeente niet verplicht is in te gaan op verzoeken om alternatieve menu’s, zij in geen geval, op straffe van een ernstige inbreuk op de godsdienstvrijheid, een kind kan dwingen een gerecht te eten dat een ingrediënt bevat dat in strijd is met de voedingsvoorschriften die zijn religieuze overtuigingen hem opleggen” (Rapport van 18 juni 2019 “Een recht op schoolkantine voor alle kinderen”).
• Aangezien de schoolcatering een facultatieve openbare dienst is, zijn er geen bindende regels voor burgemeesters wat betreft de verstrekking van maaltijden, ook al wordt aanbevolen om “een verscheidenheid aan keuzes” aan te bieden (Waarnemingscentrum voor secularisme). De gemeente moet in staat zijn om specifieke begeleiding op te zetten om rekening te houden met de keuze van de ouders tijdens de maaltijd van het kind (Administratieve Rechtbank van Melun, 22 februari 2017).
• Volgens artikel 3-1 van het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind (IVRK): “Bij alle maatregelen betreffende kinderen, ongeacht of deze worden genomen door openbare of particuliere instellingen voor maatschappelijk welzijn of door rechterlijke instanties, bestuurlijke autoriteiten of wetgevende lichamen, vormen de belangen van het kind de eerste overweging“, (Administratieve Rechtbank van Dijon, 28 augustus 2017 nr. 1502100, 1502726).
• Bijgevolg kunnen de religieuze praktijken van volwassenen en kinderen, evenals het recht van ouders om hun kinderen te begeleiden in religieuze zaken, alleen worden verboden of belemmerd door maatregelen van vergelijkbaar niveau, en alleen als de verboden of belemmeringen noodzakelijke maatregelen vormen voor de openbare veiligheid, de bescherming van de openbare orde, gezondheid of zeden, of de bescherming van de rechten en vrijheden van anderen.

Wat moet ik doen?

Als er ondanks alles geweigerd wordt dat je kind geen vlees eet in de kantine:

• Eis een schriftelijke en gemotiveerde kennisgeving van de weigering die je tegenwerkt.
  Check het huishoudelijk reglement van de schoolkantine om eventuele illegale bepalingen te vinden.
• De schoolkantine in het basisonderwijs valt onder de bevoegdheid van de burgemeester en niet van het schoolhoofd.
• Neem contact op met de schoolcateringdienst van de gemeente (voor kleuter- en basisonderwijs) en herinner ze eraan dat gewetensvrijheid een fundamenteel mensenrecht is, net als het recht op lichamelijke integriteit.
• De bereiding van maaltijden wordt meestal uitbesteed aan een extern bedrijf dat kan worden benaderd om te vragen of ze menu’s zonder dierlijke eiwitten aanbieden.
• Menu’s worden meestal opgesteld door een commissie bestaande uit vertegenwoordigers van het cateringbedrijf, ouderverenigingen, cateringpersoneel en gekozen functionarissen. Je kunt ze benaderen om de problemen die je tegenkomt en mogelijke oplossingen te bespreken, vooral om voedselverspilling tegen te gaan.
• Neem contact op met Equitas die je juridische bijstand zal verlenen en je zal ondersteunen bij je stappen.

Referenties van toepasselijke teksten:

• Circulaire NOR/IOCK1110778C van 16 augustus 2011; Circulaire nr. 2001-118 van 25 juni 2001; Art. L. 131-13 van de Onderwijscode;
• Art. 371-1 van het Burgerlijk Wetboek; Art. 18 van het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten van 16 december 1966; Art. 2 van het Aanvullend Protocol bij het Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden; Art. 3-1 en Art. 14 van het Internationaal Verdrag inzake de rechten van het kind van 20 november 1989;
• Administratieve rechtbank van Dijon, 28 augustus 2017 nr. 1502100, 1502726; Administratieve rechtbank van Nîmes, 25 september 2018 nr. 1801601; Administratieve rechtbank van Melun, 22 februari 2017 nr. 1504825; Raad van State, 25 februari 2015, nr. 375724; Raad van State, 11 dec. 2020, nr. 426483.