Toen Farid z’n huis uitging, werd ie aangevallen. Hij heeft niet alleen lichamelijk maar ook geestelijk geleden, en weet niet wat ie moet doen. Z’n maat raadt ‘m aan om meteen z’n toestand te laten vaststellen, vooral voor de beoordeling van de ATO. Wat betekent dat?

Wat betekent ATO?

Het begrip ATO is lastig te snappen. De afkorting staat eigenlijk voor twee begrippen die in het strafrecht en burgerlijk recht worden gebruikt bij het beoordelen van schade.

1. Strafrecht

In het strafrecht betekent ATO Algehele Tijdelijke Ongeschiktheid (ATO). Dit is een juridisch begrip dat niet in het Wetboek van Strafrecht is gedefinieerd, maar door de rechtspraak wordt verduidelijkt.

Het begrip ‘werk’ verwijst hier naar elk soort lichamelijke arbeid. ATO is dus de periode waarin het slachtoffer niet in staat is om normaal z’n dagelijkse activiteiten uit te voeren, zoals zich wassen, aankleden, boodschappen doen, etc., om fysieke of psychische redenen. Algehele tijdelijke ongeschiktheid kan dus worden vastgesteld voor iedereen, zelfs kinderen.

Een ATO kan het gevolg zijn van opzettelijk of onopzettelijk geweld en kan worden vastgesteld door een huisarts of spoedeisende hulparts naar keuze van het slachtoffer, of door een forensisch arts van de Medisch-Gerechtelijke Eenheid (MGE) op gerechtelijk bevel.

De arts onderzoekt het slachtoffer en stelt een Eerste Medisch Certificaat (EMC) op waarin de duur van de algehele tijdelijke ongeschiktheid in dagen of maanden wordt vastgesteld. Het certificaat dat een ATO vaststelt rapporteert alle verwondingen die de arts kan constateren, en moet zo nauwkeurig mogelijk de letsels beschrijven die tijdens het onderzoek zijn vastgesteld en/of de ervaren pijn. De ATO kan worden herzien afhankelijk van de toestand van het slachtoffer.

Een ATO kan ook worden vastgesteld zonder fysiek letsel als het slachtoffer een ernstig psychologisch trauma heeft opgelopen.

De ATO is een soort meeteenheid die in het strafrecht wordt gebruikt om de verwondingen van een slachtoffer te kwantificeren. Het is een essentieel begrip om de ernst van het misdrijf te bepalen.

Je moet ATO niet verwarren met ziekteverlof. Een medisch certificaat dat een ATO vaststelt, is niet gelijk aan een ziektebriefje en kan dus niet wettelijk een afwezigheid bij je baas rechtvaardigen. Bovendien kunnen de twee niet overeenkomen. Een arts die bijvoorbeeld een slachtoffer van licht geweld heeft onderzocht, kan de ATO strafrechtelijk op 2 dagen schatten, maar vinden dat de psychologische gevolgen een ziekteverlof van 5 dagen rechtvaardigen.

2. ATO in het burgerlijk recht

De ‘algehele tijdelijke ongeschiktheid’ verschilt van de ’totale tijdelijke ongeschiktheid’, een begrip dat sinds 2006 is vervangen door Totaal Tijdelijk Functioneel Verlies (TTFV). De vaststelling van TTFV is bedoeld om het verlies van levenskwaliteit en de gebruikelijke geneugten van het dagelijks leven te compenseren (Hof van Cassatie, 28 mei 2009, nr. 08-16.829).

Het Dintilhac-rapport definieert TTFV als “de periode vóór consolidatie, waarin het slachtoffer, als gevolg van de letsels en hun verloop, volledig niet in staat is om zijn gebruikelijke activiteiten voort te zetten, of hij nu wel of niet een betaalde baan heeft“.

De schadevergoeding na een aanval of verkeersongeval wordt in werkelijkheid berekend op basis van het TTFV.

Dit maakt het mogelijk om echt aan te tonen dat iemand het slachtoffer is geweest van zo’n ongeval of aanval en geeft ‘m dan het recht om een vergoeding te krijgen.

Na een onderzoek bepaalt de arts het TTFV in percentage of klasse:

• ATO of TAO: Algehele Tijdelijke Ongeschiktheid van 100%
• GTO of GTA klasse 4: Gedeeltelijke Tijdelijke Ongeschiktheid van 75%
• GTO of GTA klasse 3: Gedeeltelijke Tijdelijke Ongeschiktheid van 50%
• GTO of GTA klasse 2: Gedeeltelijke Tijdelijke Ongeschiktheid van 25%
• GTO of GTA klasse 1: Gedeeltelijke Tijdelijke Ongeschiktheid van 10%

De berekening van de vergoedingen hangt af van het percentage van de totale hinder.

Hoe bepaal je de ATO?

De dokter houdt rekening met verschillende elementen: hoe lang het slachtoffer last heeft in z’n dagelijkse bezigheden door de verwondingen of problemen (lichamelijk en psychisch) na het geweld; of het slachtoffer gescheiden is van z’n familie; of ‘ie nog kan genieten; of ‘ie tijdelijk niet kan werken; en de problemen in z’n dagelijks leven.

Waar ze niet naar kijken is hoe lang iemand niet kan werken, hoe lang ‘ie in het ziekenhuis ligt, en z’n sociale en professionele situatie.

Waarom bepalen ze hoe lang iemand arbeidsongeschikt is?

Als het slachtoffer aangifte doet, bepaalt de duur van de arbeidsongeschiktheid hoe ernstig het misdrijf is. Daardoor weten ze welke rechtbank erover gaat (politierechter of correctionele rechtbank) en wat de straf kan zijn.

Het is dus super belangrijk om te weten hoe lang iemand arbeidsongeschikt is, zodat ze het misdrijf goed kunnen vervolgen. Als ze dat weten, kunnen ze bepalen wat voor misdrijf het is en welke rechtbank erover gaat. Ze maken onderscheid tussen opzettelijk en onopzettelijk geweld.

1. Opzettelijk geweld

Dit is geweld dat expres tegen iemand wordt gebruikt. Het kan lichamelijk zijn (slaan) of psychologisch (bedreigen, stalken…) en wordt op dezelfde manier bestraft.

Geweld zonder arbeidsongeschiktheid of met arbeidsongeschiktheid van 8 dagen of minder

• Geweld zonder arbeidsongeschiktheid is licht geweld. Het slachtoffer is wel aangevallen, maar kan nog gewoon z’n dagelijkse dingen doen. Behalve in de gevallen van artikelen 222-13 en 222-14 van het Wetboek van Strafrecht (verzwarende omstandigheden), is dit een simpele politieovertredin g met een boete van de 4e categorie (750 euro). Er kan ook een extra straf bij komen, zoals rijbewijs innemen of het ding waarmee het misdrijf is gepleegd in beslag nemen (artikel R624-1 Wetboek van Strafrecht).
• Bij arbeidsongeschiktheid van 8 dagen of minder riskeert de dader een boete van de 5e categorie (1500 euro).

In beide gevallen (geen of minder dan 8 dagen arbeidsongeschiktheid) kan het een misdrijf worden met 3 jaar cel en 45.000 euro boete als er verzwarende omstandigheden zijn: bijvoorbeeld als het slachtoffer jonger dan 15 is, kwetsbaar is, een ouder is, etc. (art 222-13 Wetboek van Strafrecht). De straffen worden 5 jaar cel en 75.000 euro boete als er twee van deze omstandigheden zijn. Ze worden 7 jaar cel en 100.000 euro boete als er drie van deze omstandigheden zijn.

Arbeidsongeschiktheid van 8 dagen of meer: misdrijf (correctionele rechtbank)

De dader riskeert 3 jaar cel en 45.000 euro boete (art 222-11 Wetboek van Strafrecht).

De straffen worden 5 jaar cel en 75.000 euro boete als er één verzwarende omstandigheid is, of 7 jaar cel en 100.000 euro boete als er twee verzwarende omstandigheden zijn (artikel 222-12 Wetboek van Strafrecht).

Voorbeelden van verzwarende omstandigheden:

Als het misdrijf volgens de wet een zwaar misdrijf is, gaat het naar het Hof van Assisen, zelfs als de arbeidsongeschiktheid 8 dagen of minder is.

2. Onopzettelijk geweld

Onopzettelijk geweld is geweld dat niet expres is. Het komt door onhandigheid of het niet naleven van een wettelijke veiligheidsverplichting. Bijvoorbeeld: een bestuurder die te hard rijdt en een voetganger aanrijdt.

De straffen hangen af van hoe erg de schade is en wat voor soort fout het is en hoe ernstig. De straffen kunnen zwaarder zijn als er verzwarende omstandigheden zijn.

• Arbeidsongeschiktheid van 3 maanden of minder (politierechter):
  Dit is een overtreding van de 5e categorie, dus 1.500 euro boete (3.000 euro bij herhaling). De dader kan ook extra straffen krijgen.
• Arbeidsongeschiktheid van meer dan 3 maanden (correctionele rechtbank):
  Dit is een misdrijf met 2 jaar cel en 30.000 euro boete. De dader kan ook extra straffen krijgen.

Als iemand expres een specifieke veiligheidsverplichting uit de wet niet naleeft:

• Als het slachtoffer geen verwondingen of letsel heeft, riskeert de dader een boete van 1.500 € (3.000 € bij recidive).
• Bij volledige arbeidsongeschiktheid (VAO) van minder dan 3 maanden:De dader riskeert 1 jaar gevangenisstraf en 15.000 € boete, plus aanvullende straffen.
• Bij VAO van meer dan 3 maanden:De dader riskeert 3 jaar gevangenisstraf en 45.000 € boete, plus aanvullende straffen.

Bij een overtreding begaan door de bestuurder van een gemotoriseerd landvoertuig:

• Volledige arbeidsongeschiktheid (VAO) van minder dan 3 maanden:De dader riskeert 2 jaar gevangenisstraf en 30.000 € boete, plus aanvullende straffen zoals intrekking van het rijbewijs.
• Volledige arbeidsongeschiktheid (VAO) van meer dan 3 maanden:De dader riskeert 3 jaar gevangenisstraf en 45.000 € boete, plus aanvullende straffen zoals intrekking van het rijbewijs.

TOEPASSELIJKE REFERENTIES:

Wetboek van Strafrecht: artikelen 222-7 tot 222-16-3 (straffen voor opzettelijk geweld); artikelen 222-19 tot 222-21 (straffen voor onopzettelijk geweld); artikel R622-1 (straffen voor onopzettelijk geweld zonder verwondingen); artikel R624-1 (straffen voor licht opzettelijk geweld); artikel R625-1 (straffen voor opzettelijk geweld met VAO van meer dan 8 dagen); artikelen R625-2 tot R625-6 van het Wetboek van Strafrecht.