Hassan uzun yıllar Brüksel’de yaşadıktan sonra Liège’e yeni taşınmıştır. Ancak, Valonya’daki ritüel kesimi düzenleyen yönetmeliklere aşina değildir ve bazı soruları vardır.

Kanun ne diyor?

Hayvan kurbanı için ritüel gereklilikleri dini özgürlüğün ayrılmaz bir parçasıdır.

• Belçika Anayasası’nın 19. Maddesi :

” İbadet özgürlüğü, kamuya açık ibadet özgürlüğü ve her konuda görüşlerini ifade etme özgürlüğü, bu özgürlüklerin kullanılması sırasında işlenen suçların cezalandırılması hariç olmak üzere, güvence altındadır.Ayrıca, bu özgürlüklerin kullanılması sırasında işlenen suçların cezalandırılması hariç olmak üzere, her konuda görüşlerini ifade etme özgürlüğü de güvence altındadır.

• Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) 9. Maddesi :

” Herkes düşünce, vicdan ve din özgürlüğü hakkına sahiptir; bu hak şunları içerir (…) ayinlerin uygulanması ve bunlara uyulması. Kişinin dinini veya inançlarını açıklama özgürlüğü, ancak yasayla öngörülen ve demokratik bir toplumda kamu güvenliği, kamu düzeni, sağlık veya ahlakın korunması ya da başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması için gerekli olan sınırlamalara tabi olabilir.

Aynı zamanda, hayvan refahı Avrupa düzeyinde ve ulusal düzeyde takip edilen bir hedeftir:

• Avrupa Birliği “nin İşleyişi Hakkında Antlaşma” nın (TFEU) 13. Maddesi :

“(…). Birlik ve Üye Devletler, Üye Devletlerin özellikle dini törenler, kültürel gelenekler ve bölgesel mirasla ilgili yasal veya idari hükümlerine ve geleneklerine saygı gösterirken, duyarlı varlıklar olarak hayvanların refah gereksinimlerini tam olarak dikkate alır..”

• Öldürme anında hayvanların korunmasına ilişkin 24 Eylül 2009 tarih ve 1099/2009 sayılı Konsey Tüzüğü (EC), Üye Devletlerin hayvanların acı çekmelerini en aza indirmek için bayıltmalarını gerektirmektedir.

Belçika hukukunda, 2014 yılındaki altıncı devlet reformundan bu yana, hayvan refahına ilişkin sorumluluk bölgeselleştirilmiştir.

• Région flamande :
  • 14 Ağustos 1986 tarihli yasayı değiştiren 7 Temmuz 2017 tarihli Flaman kararnamesi, ritüel kesim de dahil olmak üzere geri dönüşümlü sersemletme zorunluluğu getirmektedir. Flaman makamlarına göre dini törenlerle uyumlu olması için bayıltma işlemi hayvanın hemen ölümüyle sonuçlanmamalıdır.
• La Région Wallonne :
  • Valon Hayvan Refahı Kanunu’nu yürürlüğe koyan 4 Ağustos 2018 tarihli Kararname: ritüel kesim de dahil olmak üzere her türlü kesim için geri dönüşümlü bayıltmayı gerektirmektedir.
• La Région Bruxelloise :
  • Benzer bir yönetmelik teklifi Brüksel Parlamentosu “na sunulmuş ancak Temmuz 2022” de olumsuz oyla reddedilmişti.

Orantılılık kavramı

Hem ulusal hem de Avrupa düzeyinde çeşitli itirazlarda bulunulmuştur:

• 2021 yılında Belçika Anayasa Mahkemesi, Belçika Müslüman Yönetimi tarafından yapılan iki iptal başvurusunu(no. 117/2021 ve no. 118/2021) reddetmiş ve bayıltma şartının Anayasa ile güvence altına alınan din özgürlüğünü ihlal etmediğine karar vermiştir.
• 13 Şubat 2024 tarihinde, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi önemli bir karar verdi (Executief van de Moslims van België v. Belgium). Mahkeme, ilgili kişilerin (Müslümanlar ve Yahudiler) dini özgürlüklerinin bayıltılmadan kesim yasağı ile ihlal edildiğini kabul etmiştir. Ancak, demokratik toplumlarda ortak bir ahlaki değer olarak kabul edilen hayvan refahının korunması amacı ışığında bu kısıtlamanın meşru ve orantılı olduğu sonucuna varmıştır.

Ne yapabilirim ki?

• Mevcut düzenlemelerin ayrıntılarını yerel makamınızdan isteyebilirsiniz.
• Durumunuzu, sizi her adımda destekleyecek olan CCIE’nin hukuk departmanına bildirin.

Kaynak :

• Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 9. ve 14. Maddeleri.
• Belçika Anayasası’nın 10, 11 ve 19. Maddeleri.
• Avrupa Birliği “nin İşleyişi Hakkında Antlaşma” nın (TFEU) 13. Maddesi
• Hayvanların öldürülme anında korunmasına ilişkin 24 Eylül 2009 tarih ve 1099/2009/EC sayılı Konsey Yönetmeliği
• Hayvanların korunması ve refahına ilişkin 14 Ağustos 1986 tarihli kanunda değişiklik yapan 7 Temmuz 2017 tarihli Flaman kararnamesi
• Valon Hayvan Refahı Yasasına ilişkin 4 Ağustos 2018 tarihli Valon Kararnamesi
• Anayasa Mahkemesi, 30 Eylül 2021, no. 117/2021 ve 118/2021
• CEDH, Affaire executief van de moslims van Belçika – Belçika 13 Şubat 2024.